W ostatnim czasie opinię publiczną w Internecie rozpalił temat aplikacji FaceApp. Pojawiły się doniesienia, że producent aplikacji może naruszać prywatność użytkowników, którzy zdecydowali się ją zainstalować. Jako zespół CERT Polska przeanalizowaliśmy to oprogramowanie, aby sprawdzić, czy faktycznie umożliwia ono “kradzież” danych.Czytaj więcej
Od niedawna można przeszukiwać zasoby systemu n6 poprzez graficzny interfejs w przeglądarce. Liczymy na to, że w ten sposób ułatwimy korzystanie z informacji o zagrożeniach, które udostępniamy w systemie.
Dotychczas dostęp do danych odbywał się poprzez API REST. Nowy interfejs posiada podobne funkcje, w tym możliwość filtrowania danych po dowolnych kryteriach, czy eksport do plików w formacie JSON i CSV. Wyniki wyświetlane są w formie tabeli, której wygląd można dostosować do własnych potrzeb. W niedalekiej przyszłości planujemy rozbudowę portalu o nowe funkcje, o czym będziemy informować w kolejnych postach.
Platforma jest dostępna pod adresem https://n6portal.cert.pl. Zarówno do portalu jak i API uwierzytelnianie odbywa się poprzez ten sam certyfikat kliencki X.509. Certyfikat wcześniej należy przekonwertować do formatu PKCS #12, a następnie zaimportować do przeglądarki. Do tego celu można skorzystać z narzędzia openssl:
$ openssl pkcs12 -export -out certificate.p12 -inkey privatekey.pem -in signedcertificate.pem
Ponadto w tym miesiącu opublikowaliśmy wiele innych ulepszeń n6, przede wszystkim dotyczących zarządzenia własną instancją systemu. Kod projektu jest dostępny w serwisie Github.
Przypominamy, że każda organizacja w Polsce może bezpłatnie uzyskać dostęp do danych, które dotyczą jej sieci. Szczegóły znajdują się na stronie projektu: https://n6.cert.pl/
Rozwój systemu n6 jest współfinansowany z programu CEF, numer akcji: 2016-PL-IA-0127.
Pod koniec maja 2019 roku CERT Polska przejął domenę wpad.pl, a także zarejestrował na rzecz NASK zbiór domen regionalnych i funkcjonalnych wpad.*.pl. Przejęcie domen związane było z przeciwdziałaniem atakom BadWPAD, wykorzystujących błędną konfigurację sufiksów DNS na podatnych maszynach. Umożliwiało to potencjalnym atakującym na przekierowanie dowolnych żądań HTTP poprzez podstawienie własnych reguł konfiguracji proxy w postaci pliku PAC, pobieranego automatycznie przez mechanizm Web Proxy Auto-Discovery Protocol (WPAD).
Web Proxy Auto-Discovery Protocol (WPAD) jest mechanizmem, który pozwala na automatyczną konfigurację hostów w danej sieci pod kątem wykorzystywanego serwera proxy do realizowania zapytań. Mechanizm jest powszechnie wspierany przez większość popularnych systemów operacyjnych i przeglądarek (m.in. Internet Explorer, Safari, Google Chrome, Firefox). Konfiguracja proxy (PAC) dostarczana jest przez serwer HTTP obecny w sieci, w postaci pliku /wpad.dat.
Adres URL wskazujący na plik pozyskiwany jest przez komputery klienckie na kilka sposobów:
W przypadku, gdy adresu nie uda się pozyskać przy użyciu wyżej wymienionych metod, wykorzystywane są inne protokoły takie jak np. NetBIOS. W jedynej dokumentacji protokołu, którą można uznać za oficjalną (Internet Draft, wygasły w grudniu 1999 roku), powyższe protokoły są wymienione jako podstawowe, co znajduje odzwierciedlenie w różnych implementacjach WPAD.
Plik PAC (Proxy Auto-Config) jest skryptem JavaScript, zawierającym funkcję FindProxyForURL(url, host). W momencie, gdy przeglądarka wchodzi pod dany adres URL, funkcja odpytywana jest o adres serwera proxy, który powinien obsłużyć dane zapytanie:
function FindProxyForURL(url, host) {
// If the protocol or URL matches, send direct.
if (url.substring(0, 4)=="ftp:" ||
shExpMatch(url, "http://abcdomain.com/folder/*"))
return "DIRECT";
// If the IP address of the local machine is within a defined
// subnet, send to a specific proxy.
if (isInNet(myIpAddress(), "10.10.5.0", "255.255.255.0"))
return "PROXY 1.2.3.4:8080";
// DEFAULT RULE: All other traffic, use below proxies, in fail-over order.
return "PROXY 4.5.6.7:8080; PROXY 7.8.9.10:8080";
}
W zależności od dopasowania adresu URL do wzorca zapytanie może być wykonane bezpośrednio lub za pośrednictwem wybranego serwera proxy. Skrypt może również zwrócić kilka serwerów zapasowych w przypadku niedostępności pierwszego z nich. Wykorzystanie języka skryptowego daje dużą dowolność w definiowaniu reguł. Oprócz wyrażeń regularnych wiele implementacji udostępnia również funkcje zwracające lokalny adres IP (myIpAddress), czy pozwalające sprawdzić przynależność adresu do wskazanej podsieci (isInNet). Mechanizm jest domyślnie włączony w systemie operacyjnym Windows również w najnowszych wydaniach systemu, wliczając w to Windows 10.
Mechanizm WPAD został po raz pierwszy wprowadzony w przeglądarce Internet Explorer 5.0 w 1999 roku. Już od pierwszych chwil funkcjonowania mechanizmu Microsoft dostrzegł podstawowy problem związany z BadWPAD (MS99-054, CVE-1999-0858), jakim jest wykorzystanie serwera DNS do odnajdowania konfiguracji w sieci, co niesie za sobą ryzyko odpytania publicznych serwerów DNS.
Problem dostrzeżony przez Microsoft polegał na wadliwym algorytmie rekursywnego przeszukiwania domeny, do której należał komputer. Przykładowo, jeśli klient należał do domeny ad.clients.examplecorpo.com, przeglądarka Internet Explorer, szukając serwera WPAD, odcinała kolejne poziomy subdomen, odpytując następujące adresy:
Przeszukiwanie kończyło się po zejściu do drugiego poziomu (examplecorpo.com). Często zdarzało się jednak, że drugi poziom domeny (2LD) nie był pod kontrolą danej firmy i stanowił domenę funkcjonalną, tak jak w przypadku domeny clients.examplecorpo.com.pl. Wtedy Internet Explorer nadal posługując się tym samym algorytmem, odpytywał DNS o domeny:
Oznacza to, że przy tak skonfigurowanej domenie i braku serwera WPAD w Intranecie mechanizm WPAD odpytywał adres internetowy http://wpad.com.pl/wpad.dat. Po zarejestrowaniu publicznej domeny wpad.com.pl atakujący mógł przekierować zapytania o plik PAC na zewnętrzny serwer, znajdujący się poza siecią korporacji. Tak podstawiony serwer WPAD mógł dostarczać własną konfigurację i tym samym przekierować ruch na własny serwer pośredniczący, otwierając tym samym furtkę do całej gamy ataków klasy Man-in-the-Middle. W opisie podatności z 1999 roku technika została określona mianem WPAD Spoofingu.
Do biuletynu bezpieczeństwa MS99-054 dołączony był FAQ, który objaśnia szczegóły znalezionej wówczas podatności – można go odnaleźć w zasobach archive.org. Z opisu można wywnioskować, że w wydaniu IE 5.01 firma Microsoft ograniczyła w pewien sposób odpytywanie publicznych serwerów DNS. Nie zdradzono jednak żadnych szczegółów technicznych na temat naniesionej poprawki.
How does IE 5.01 eliminate the vulnerability? IE 5.01 has a more robust search algorithm that does not blindly search third-level domains. Instead, it searches third-level domains only when appropriate.
Mimo problemów dostrzeżonych już na samym początku, mechanizm WPAD upowszechnił się jako standard. Już w 2000 roku pojawiły się pierwsze pomysły wprowadzenia wsparcia dla WPAD w przeglądarce Mozilla.
Mechanizm w 1999 roku nie został jednak naprawiony całkowicie. Błędy odkryte w pierwszej implementacji niedługo później powróciły, tym razem pod postacią mechanizmu DNS Devolution.
Jednym z elementów systemu DNS jest lista przeszukiwania sufiksów DNS. Lista ta stosowana jest przy rozwiązywaniu nazw o pojedynczej etykiecie (ang. single-label domain), co pozwala uzyskać zestaw określonych nazw kwalifikowanych (FQDN). Mechanizm WPAD w nowszych wersjach systemu Windows odpytywał jednoetykietową nazwę wpad.
Na systemach Windows listę sufiksów można podejrzeć poleceniem ipconfig /all:
Lista przedstawiona na obrazku zawiera cztery sufiksy globalne i jeden dla konkretnego połączenia. Oznacza to, że przy próbie rozwiązania nazwy wpad lokalny DNS zostanie odpytany o następujące FQDN:
System Windows pozwala na ustawienie listy przeszukiwania na kilka sposobów. Najczęściej spotykaną jest lista dla konkretnego połączenia (ang. connection specific DNS suffix). która zazwyczaj pobierana jest z DHCP i wykorzystywana wyłącznie dla połączeń za pośrednictwem konkretnego interfejsu sieciowego.
Ustawienia sufiksów DNS można odnaleźć w systemie, wchodząc we właściwości interfejsu sieciowego. Po wybraniu składnika Protokół internetowy (TCP/IP) i wejściu we Właściwości ukaże się okno pozwalające skonfigurować ustawienia sieciowe dla interfejsu. Wybierając Zaawansowane i przechodząc do zakładki DNS, możemy podejrzeć ustawienia sufiksów DNS.
Kwalifikowana nazwa domenowa może również zostać ustawiona dla komputera. W takim wypadku aktywowany jest mechanizm DNS Devolution, który generuje listę sufiksów, opierając się na tzw. podstawowym sufiksie DNS. Włączany jest on automatycznie, co warunkowane jest m.in. aktywnym checkboxem Dołącz sufiksy nadrzędne podstawowego sufiksu DNS. Opcja ta jest domyślnie włączona we wszystkich systemach Windows.
Szybko okazało się, że Microsoft powtórzył błąd z przeszłości, rozwijając domyślnie sufiksy nadrzędne do drugiego poziomu domeny. Oznacza to, że ponownie dla nazwy komputera john.clients.examplecorpo.com.pl i braku obecności serwera WPAD na kolejnych poziomach domeny odpytywany był adres wpad.com.pl. Problem został ponownie dostrzeżony w 2009 roku, czego następstwem było wydanie poprawki KB957579 i związanymi z nią zaleceniami bezpieczeństwa. Odnaleziona podatność dotyczyła wszystkich systemów starszych niż Windows 7.
Zgodnie z opisem poprawka wprowadzała możliwość ustawienia maksymalnego poziomu, do którego rozwiązywane są domeny (Devolution Level), a także automatyczne określanie tego poziomu m.in. na podstawie ustawień FRD (Forest Root Domain). Parametry DNS Devolution można ustawić za pośrednictwem Rejestru Windows i Zasad grupy (GPO).
Poniżej zaprezentowano listę sufiksów uzyskaną na podstawie nazwy domenowej komputera frexp-1d21fea3e.workdns.um.warszawa.pl w systemie Windows XP (bez zainstalowanych poprawek):
i po instalacji KB957579:
Mechanizm WPAD stał się standardem, w wielu implementacjach dziedzicząc problemy związane z rozwiązywaniem sufiksów DNS. W 2016 roku na konferencji BlackHat Maxim Goncharov opublikował wyniki eksperymentów, które ukazały skalę problemu. 6% z uzyskanych zapytań WPAD kierowanych na publiczne serwery DNS pochodziło z Polski. W tym samym roku US-CERT opublikował alert TA16-144A – WPAD Name Collision Vulnerability, w którym ostrzegał przed możliwością wycieku zapytań związanych z WPAD do publicznych serwerów DNS m.in. w związku z wprowadzeniem gTLD (ang. generic top-level domain).
W 2017 roku Google Project Zero ogłosił podatność o nazwie aPAColypse. Exploit wykorzystywał zestaw kilku podatności wbudowanego w system Windows silnika JScript, który wykorzystywany jest do wykonywania plików PAC, co prowadzi do zdalnego wykonania kodu z uprawnieniami SYSTEM.
W 2019 roku Adam Ziaja opublikował serię artykułów na temat wykorzystania BadWPAD w domenie .pl. Zauważył, że od 2007 roku prywatna firma Q R Media Sp. z o.o. posiada zarejestrowany zbiór domen, w skład których wchodzą m.in. wpad.pl, wpad.com.pl, wpad.edu.pl itp. Serwer wskazywany przez domeny udostępniał plik wpad.dat, który przekierowywał wybrane adresy URL na serwer proxy 144.76.184.43:80.
// WpadBlock.com project
// Testing regular expressions
function FindProxyForURL(url, host) {
if( ( shExpMatch(url, "*//s?clic??a*pres?.c*/e/*") && !shExpMatch(url, "*aQNVZ?AU*") ) ||
( shExpMatch(url, "*:/?e?or?.?w/*") && !shExpMatch(url, "*OZ?2?*") ) ||
( shExpMatch(url, "*t*p:*sh*u*.t*te*eg*st*r") && !shExpMatch(url, "*new*") && !shExpMatch(url, "*ac*ru*s*") ) ||
( shExpMatch(url, "h?t*/*w.b?*k?ng.c*m/*aid*") && !shExpMatch(url, "*3646?2*") &&
!shExpMatch(url, "*/aclk*") && !shExpMatch(url, "*noredir*") && !shExpMatch(url, "*gclid*") ) ||
( ( shExpMatch(url, "*ttp:/*w?pl*s5?0.*/") ||
shExpMatch(url, "ht*w?pl*s5?0.*/*id=*") ) ) ||
( shExpMatch(url, "*w?ce?*o.p?/C*ent*js*bun*e/b*/js*") ) ||
( shExpMatch(url, "*t*ff?l*.be*-*-ho*.c*/p*ss*/*.as*bta*a_*") && !shExpMatch(url, "*a_7?59?b*") ) ||
( shExpMatch(url, "*.?rs?c?m/??/") || shExpMatch(url, "*.?rs?d??we?3/") || shExpMatch(url, "*.?rs?c?m/we?3/") ||
( shExpMatch(url, "*.hr??*hot*?do*off*") && !shExpMatch(url, "*10?35?2?39*")) ) ||
( shExpMatch(url, "*tt*/g?.s*le?m*i?.p?/*_*=*") && !shExpMatch(url, "*d=1?90*") ) ||
( shExpMatch(url, "*p://af?.?pti*ar?.c??/*") && !shExpMatch(url, "*8?67*") ) ||
( shExpMatch(url, "*p:*/w*.co?p*ial?a*ann?r*p*ef*") && !shExpMatch(url, "*75?6*6*") ) )
return "PROXY 144.76.184.43:80";
return "DIRECT";
}
Plik PAC na samym początku posiadał komentarz oznajmujący, że domeny zostały zarejestrowane w związku z projektem WPADblock.com. Adam Ziaja dokonał analizy zawartości pliku wpad.dat w poszczególnych latach na podstawie zaindeksowanej zawartości w archive.org. Okazało się, że reguły zawarte w pliku PAC przekierowywały linki z popularnych programów afiliacyjnych. Samo proxy przekierowywało żądania na link: hxxps://www.booking.com/index.html?aid=1300873.
Właściciel domen wpad.*.pl dobrowolnie przekazał je pod kontrolę NASK, zaś pozostałe powiązane domeny zostały bezterminowo zarejestrowane na rzecz NASK. Umożliwiło to nam przekierowanie ich na sinkhole i ocenę skali zagrożenia. Domena wpad.pl obecnie nie dostarcza pliku PAC, lecz zwraca tekstową odpowiedź BADWPAD SINKHOLED BY CERT.PL.
W okresie 15.05-22.05 sinkhole CERT Polska zarejestrował 6,5 mln żądań HTTP z ok. 40 tys. unikalnych adresów IP. Poniższa tabela przedstawia dziesięć systemów autonomicznych, dla których zebrano najwięcej adresów. Warto dodać, że odnotowana liczba adresów IP nie przekłada się bezpośrednio na liczbę źle skonfigurowanych hostów, ponieważ znaczna część adresów jest NAT-owana lub należy do dynamicznie przydzielanej puli.
| ASN | Zarejestrowany jako | Unikalne adresy IP |
| 6830 | UPC | 16148 |
| 12741 | Netia | 10956 |
| 21021 | Multimedia | 6544 |
| 5617 | Orange | 1244 |
| 35191 | ASTA-NET S.A. | 734 |
| 35378 | Sat Film Sp. z o.o. | 580 |
| 43118 | East & West Sp. z o.o. | 425 |
| 30838 | Jerzy Krempa „Telpol” PPMUE | 402 |
| 44061 | Jacek Mruk „SAT-MONT-SERVICE Sp. J.” | 363 |
| 30923 | Młodzieżowa Spółdzielnia Mieszkaniowa | 279 |
Poniżej przedstawiono udział poszczególnych wartości nagłówka Host.
| Wartość nagłówka Host | Unikalne adresy IP |
| wpad.pl | 27950 |
| wpad | 27524 |
| 148.81.111.104 | 21432 |
| wpad.com.pl | 1166 |
| wpad.edu.pl | 724 |
| wpad.malopolska.pl | 64 |
| wpad.waw.pl | 21 |
| wpad.net.pl | 19 |
| wpad.bydgoszcz.pl | 11 |
| wpad.localdomain | 9 |
Adres IP 148.81.111.104 jest adresem na który wskazują domeny wpad.*.pl czyli sinkhole CERT Polska. W zależności od implementacji: w nagłówku Host umieszczony jest rozwiązany adres IP, ciąg „wpad” lub pełna nazwa domenowa odpytywanego serwera WPAD. Wśród nazw domenowych widać jednak wyraźną przewagę zapytań kierowanych do wpad.pl. Jest to zaskakujące, biorąc pod uwagę, że już pierwsza implementacja WPAD z 1999 roku odpytywała maksymalnie drugi poziom domeny. W ramach przeprowadzonych eksperymentów przez zespół CERT Polska odpytanie wpad.pl przez WPAD udało się osiągnąć tylko w przypadku, gdy domena .pl była podana bezpośrednio na liście sufiksów DNS.
Na większości urządzeń odpytujących domeny WPAD zainstalowany jest system operacyjny Windows, jednak część obserwowanych zapytań pochodzi również z systemu MacOS, na którym WPAD jest domyślnie wyłączony. System operacyjny można rozpoznać według wartości nagłówka User-Agent (np. charakterystyczny ciąg „CFNetwork”, który można odnaleźć w zapytaniach pochodzących z usług opartych na tym API).
| System operacyjny | Unikalne adresy IP |
| Windows | 35783 |
| MacOS | 552 |
| nie sklasyfikowano | 3255 |
Obserwacje pokrywają się w dużej mierze ze statystykami zawartymi w artykule Adama Ziaji opartymi na logach z serwera „projektu WPADblock”.
Połączenia do domen, które zostały sinholowane są na bieżąco zapisywane i udostępniane dla administratorów sieci za pośrednictwem platformy n6. Aby samodzielnie sprawdzić, czy mechanizm WPAD w systemie Windows jest włączony, należy wcisnąć kombinację Win+R, wpisać inetcpl.cpl i wcisnąć Enter, wchodząc tym samym w Opcje internetowe.
Następnie należy przejść do zakładki Połączenia i wybrać przycisk Ustawienia sieci LAN. Jeśli opcja Automatycznie wykryj ustawienia jest zaznaczona, oznacza to, że mechanizm WPAD jest aktywny w systemie. Na komputerach przenośnych i domowych zalecane jest, aby opcja była wyłączona. Pozwala to zminimalizować ryzyko ataku typu Man-in-the-middle po podłączeniu komputera do potencjalnie niezaufanej sieci.
Jeśli zaznaczona jest opcja Użyj skryptu automatycznej konfiguracji, a w polu Adres podany jest nieznany adres URL, może być to spowodowane infekcją złośliwym oprogramowaniem. W takiej sytuacji warto zgłosić incydent do CERT Polska, załączając podejrzany adres.
Warto również zweryfikować listę sufiksów DNS, szczególną uwagę zwracając na sufiksy składające się wyłącznie z ciągu pl, com.pl, org.pl itp. Listę można zweryfikować wciskając Win+R, wpisując cmd i wciskając Enter. Następnie w Wierszu polecenia należy wprowadzić komendę ipconfig /all.
Ustawienia WPAD można również zweryfikować, posługując się programem AUTOPROX (link do pobrania), który został załączony do jednego z artykułów na stronie Microsoft. Źródła programu znaleźć można w repozytorium na serwisie Github.
Po wywołaniu programu poprzez podanie w Wierszu polecenia komendy autoprox -s program wywoła metodę DetectAutoProxyUrl z biblioteki WinInet i spróbuje pobrać plik wpad.dat. Jeżeli wywołanie programu nie zakończy się błędem i w oknie Wiersza polecenia pojawi się adres URL, mechanizm WPAD jest włączony i wykorzystuje dany serwer do pobrania konfiguracji.
W razie zauważonych nieprawidłowości należy niezwłocznie skontaktować się ze swoim administratorem, a także zgłosić incydent do CERT Polska. Administratorom polecamy również zapoznanie się z zaleceniami Microsoft dotyczącymi ustawień DNS Devolution.
W ostatnim czasie zespół CERT Polska zaobserwował pojawienie się witryny hxxps://genialnykredyt[.]eu. Nasza analiza wykazała, że zarówno sama strona, jak i odsyłające do niej ogłoszenia publikowane w lokalnych tablicach, mogą stanowić element zorganizowanej kampanii, której celem są dane osobowe zainteresowanych pożyczką internautów. W poniższym artykule opisujemy również możliwości aplikacji mobilnej, która pojawia się w kontekście wskazanej nazwy.
Atakujący próbują oznaczać oraz wykorzystać do swoich celów coraz to nowsze obszary naszej cyfrowej aktywności. Przedstawiamy potencjalne konsekwencje przekazania niezaufanemu odbiorcy naszych danych, a także tłumaczymy co może wykonać na naszym urządzeniu aplikacja, którą zainstalowaliśmy w dobrej wierze.
Na początku kwietnia w serwisie Gumtree pojawiło się następujące ogłoszenie:
Witam, chcielibyśmy zaproponować w imieniu naszej firmy, mozliwość wzięcia pożyczki nawet do 20000 PLN z minimalnym oprocentowaniem 2% na jeden miesiąc, np. pożyczając 20000 PLN na jeden miesiąc oddają Państwo 20400 i to są wszelkie koszta, nie sprawdzamy Bik, KRD, nie potrzebujemy żadnych zaswiadczeń o zarobkach. Proszę skladać wniosek na stronie https://genialnykredyt.eu ; pozytywne rozpatrzenie równoznaczne jest z otrzymaniem środków w ciągu 15 minut ( zależy to też w dużej mierze od Państwa banku ).
Genialnykredyt.eu
Dwa dni później niemal identyczna oferta opublikowana została na portalu ogłoszeniowym OLX:
Treść obu ogłoszeń oraz specyficzna interpunkcja, wskazują na przygotowanie ofert przy użyciu tego samego szablonu. Wątpliwości wzbudzają nieprofesjonalny język, literówki, a także publikacja treści przy użyciu różnych kont z odmiennych lokalizacji.
Po wejściu na podaną w treści ogłoszenia stronę https://genialnykredyt[.]eu, użytkownik odnosi wrażenie, że ma do czynienia z typowym serwisem umożliwiającym zaciągnięcie tzw. “chwilówki”. Wybór kwoty pożyczki oraz czasu kredytowania powoduje wyliczenie oprocentowania oraz całkowitego kosztu potencjalnego zobowiązania.
Nagłówek strony zawiera podstawowe dane adresowe: nazwę firmy, lokalizację oraz adres e-mail. Niepokoi natomiast brak informacji o numerze telefonu do kontaktu z usługodawcą.
Po przejściu do zakładki Jak to działa widzimy, że strona powołuje się na serwis pożyczkowy Kokos.pl. Wykorzystany szablon i układ treści usiłują wprowadzić w błąd odwiedzającego, sugerując że przebywa na stronie wiarygodnego serwisu lub zależnego usługodawcy.
Poniżej dla porównania publikujemy widok oficjalnej strony serwisu kokos.pl:
https://kokos.pl/jak-to-dziala
Mylące dla odwiedzającego może być posługiwanie się przez fałszywy serwis certyfikatem SSL, pochodzącym od tego samego wystawcy, z którego korzysta kokos.pl.
Pobieżna analiza treści na stronie ujawnia popełnione błędy językowe. Można odnieść wrażenie, że przegląda się witrynę tłumaczoną przy użyciu translatora. Jest to kolejny sygnał dla internauty, że może mieć do czynienia z phishingiem.
Wizyta w zakładce Wsparcie kieruje nas na pustą podstronę, co również nie wpływa pozytywnie na wiarygodność serwisu:
Regulamin serwisu powołuje się na spółkę Blue Media, krajowego dostawcę usług płatniczych, figurującego na stronie KNF także w charakterze pośrednika kredytowego. Uważna lektura pozwala jednak zauważyć, że dane spółki są niekompletne. Brakuje poprawnego adresu, numeru KRS, a także istotnego w przypadku instytucji pożyczkowych numeru RIP.
Tekst zawiera błędy w postaci literówek (np. ustawa z dnia 12 maja 20111 r.) i martwych linków, prowadzących do nieistniejących lokalizacji (hxxps://Genialnykredyt.eu/pliki-dopobrania/dokumenty). Fragmenty bloków tekstu wskazują, że został on skopiowany z serwisu kokos.pl, a następnie nieprofesjonalnie zmodyfikowany. Zdaje się to potwierdzać phishingowy charakter witryny genialnykredyt[.]eu.
W celu weryfikacji wiarygodności strony, skontaktowaliśmy się z usługodawcą, na którego powołuje się wątpliwy serwis. Odpowiedź od Pani Zuzanny Szybisty, ze współpracującej z Blue Media agencji Profeina potwierdziła, że Genialny Kredyt nie jest produktem Blue Media, oraz że spółka podjęła w związku z tym odpowiednie kroki prawne.
Również kontakt z działem bezpieczeństwa grupy OLX pozwolił ustalić, że kierujące do serwisu Genialny Kredyt ogłoszenie ofertowe zostało opublikowane przy użyciu przejętego konta użytkownika. W celu wzbudzenia u ofiary fałszywego poczucia bezpieczeństwa przejęto konto osoby obecnej na OLX od maja 2016 roku.
Wszystkie wyżej opisane elementy jednoznacznie wskazują, że organizator serwisu Genialny Kredyt skutecznie maskuje swoją tożsamość. Ponadto w sposób bezprawny, dla potrzeb uwiarygodnienia, używa wizerunku firm działających w tym obszarze. Każdy, kto zdecyduje się zawnioskować o tego typu pożyczkę, pozostawi zestaw swoich danych osobowych nieustalonemu podmiotowi.
Genialny Kredyt to także nazwa aplikacji, która została umieszczona w tzw. ”głębokim ukryciu”. Jest to aplikacja mobilna przeznaczona dla użytkowników urządzeń z systemem Android. Przeprowadzona analiza wykazała złośliwe działanie narzędzia, polegające na gromadzeniu wrażliwych danych przechowywanych na urządzeniu ofiary, a następnie przesyłaniu ich na wskazany serwer.
W dniu przeprowadzania analizy nie posiadaliśmy informacji o sposobie dystrybucji złośliwego narzędzia ani skali infekcji. Sposób funkcjonowania aplikacji wskazuje jednak, że mogła ona stanowić część większej kampanii, kierowanej do osób zainteresowanych uzyskaniem kredytu.
Poniżej prezentujemy przebieg procesu instalacji, a także ustalony zestaw funkcjonalności zarówno tych widocznych, jak i ukrytych przed użytkownikiem.
Widzimy, że standardowa konfiguracja zabezpieczeń w systemie Android nie zezwala na instalację aplikacji pochodzących spoza oficjalnego sklepu Google. Załóżmy jednak, że autorom kampanii udałoby się nakłonić właściciela urządzenia do zmiany ustawień bezpieczeństwa, a także uruchomienia pobranego instalatora.
Informacja o braku specjalnych wymagań na etapie instalacji ma na celu uśpienie czujności użytkownika. Dopiero uruchomienie aplikacji domaga się przyznania niebezpiecznych uprawnień…
…bez których zakończy ona swoje działanie:
Z chwilą przyznania uprawnień złośliwe narzędzie próbuje gromadzić informacje o nazwie urządzenia, numerze IMEI, zawartości skrzynki SMS i rejestrze połączeń, by następnie przesłać je w nieszyfrowanej postaci do zewnętrznego serwera:
Poniżej podgląd komunikacji:
W momencie eksfiltracji danych, nieświadoma ofiara widzi na swoim urządzeniu jedynie ekran powitalny uruchamianej aplikacji.
Następnie wyświetlana jest strona logowania do serwisu: hxxp://genialnykredyt[.]eu/loginPage
Rola złośliwego narzędzia sprowadza się w dalszej kolejności głównie do bycia mobilnym interfejsem, umożliwiającym poruszanie się po witrynie genialnykredyt[.]eu. Rejestracja i zalogowanie w serwisie pozwalają uzyskać dostęp do formularza kredytowego. Jego treść, podobnie jak zawartość na zakładkach strony głównej, naszpikowana jest rażącymi błędami językowymi.
Jak przy każdej złośliwej kampanii powstaje pytanie o motywy towarzyszące jej powstaniu. Wyłudzone dane osobowe mogą posłużyć np. do utworzenia fałszywego dowodu tożsamości. Ten z kolei może zostać użyty do wyłudzenia rzeczywistego kredytu, chwilówki, czy otwarcia rachunku bankowego służącego dalszej działalności przestępczej. Dodatkowe dane pozyskane z formularza, takie jak stan cywilny, wykształcenie, informacje o zatrudnieniu czy miesięczny dochód, pozwalają na precyzyjne sprofilowanie ofiary. W połączeniu ze szkodliwą aplikacją, umożliwiającą pozyskanie przechowywanych na urządzeniu wiadomości wraz z pełnym rejestrem połączeń, mamy do czynienia z zestawem narzędzi pozwalającym na prowadzenie dalszych złośliwych działań.
Analizowana aplikacja nie monitorowała zawartości skrzynki SMS w sposób ciągły, co nie wyklucza takiego wykorzystania narzędzia w przyszłości. Pozyskanie danych logowania do konta bankowego ofiary połączone z dostępem do kodów SMS uwierzytelniających transakcje, umożliwiłoby przestępcom kradzież środków zgromadzonych na jej rachunku.
Kropką nad “i” wydaje się być otrzymany od jednego z anonimowych zgłaszających formularz, do którego link otrzymał od pracowników serwisu, zgłaszając zainteresowanie pożyczką. Pod adresem hxxp://genialnykredyt.eu/weryfikacja udostępniona była następująca formatka:
Skan dokumentu tożsamości, rachunek wystawiony na nasze dane czy selfie twarzy z określonym napisem (który w tym wypadku może zostać wyretuszowany i zmieniony na inny) to regularnie spotykane metody uwierzytelniania tożsamości, wykorzystywane np. przy rejestracji kont na giełdach kryptowalutowych. Te z kolei z powodzeniem można wykorzystać do dalszej odsprzedaży na czarnym rynku lub wytransferowywania środków z przejętych rachunków płatniczych.
Domena genialnykredyt[.]eu została zgłoszona jako złośliwa i jest w obecnie niedostępna. W dalszym ciągu obserwujemy jednak pojawiające się w kontekście nazwy oferty pracy, które jak można zauważyć – niedługo po publikacji stają się niedostępne.
Świadczy to o rozwijającym się charakterze grupy i wskazuje na mogące pojawić się w najbliższym czasie kolejne odsłony złośliwych kampanii.
Złośliwa domena:
genialnykredyt[.]eu
Rekord A przypisany do domeny (Apr 12 15:34:48 CEST 2019):
82.221.129.17
Aplikacja mobilna: kredyt.apk
SHA256: 8e0ee10a2173875d19534e45d8ecc320496a1d36aeb1616366ab0cc484454f55
W przypadku zauważenia niepokojących zdarzeń naruszających bezpieczeństwo w sieci, zachęcamy do kontaktu z naszym zespołem. Formularz zgłoszeniowy udostępniamy na stronie: incydent.cert.pl. Kontakt z nami możliwy jest także drogą mailową pod adresem: [email protected]
Rozpoczynamy poszukiwanie prelegentów na tegoroczną edycję konferencji SECURE. Jeżeli posiadasz wiedzę na interesujący temat i chciałbyś przedstawić go w gronie światowej klasy ekspertów ds. bezpieczeństwa IT, zachęcamy do zapoznania się z zasadami zgłoszeń poniżej.
SECURE to odbywająca się w dniach 22 oraz 23 października 2019 r. w Warszawie konferencja, poświęcona w całości bezpieczeństwu teleinformatycznemu. Adresowana jest do administratorów, członków zespołów bezpieczeństwa oraz praktyków z tej dziedziny. Cechą wyróżniającą SECURE spośród innych konferencji jest przede wszystkim chęć dostarczania rzetelnych i merytorycznych informacji o tym, co naprawdę istotne i aktualne, głównie z pierwszej ręki – od najlepszych praktyków i ekspertów. Zapewnia to swoim wieloletnim doświadczeniem organizator wydarzenia: działający w ramach NASK zespół CERT Polska. Tematyka konferencji koncentruje się przede wszystkim na rozwiązaniach praktycznych, najnowszych trendach w przeciwdziałaniu zagrożeniom oraz istotnych zagadnieniach prawnych. Uczestnicy mają dostęp do najnowszej wiedzy, zyskując przez to możliwość podnoszenia swoich kwalifikacji, jak również cennej wymiany doświadczeń.
Scenariusze dotyczące podszywania się pod pośredników płatności, stały się na przestrzeni 2018 roku najpopularniejszym atakiem na użytkowników bankowości elektronicznej. Aktualnym wyzwaniem pozostaje ewolucja złośliwego oprogramowania, coraz częściej wymierzonego w posiadaczy urządzeń mobilnych i internet rzeczy. Standardem staje się wykorzystywanie przez grupy APT nieznanych wcześniej podatności 0-day, a przypadek VPNFilter pokazuje, że zaawansowane ataki mogą również dotyczyć przeciętnego użytkownika. Jak wobec powyższych problemów zadbać o swoją prywatność i bezpieczeństwo? Na te i inne pytania chcemy poszukać odpowiedzi w trakcie SECURE 2019.
Jeśli chciałbyś podzielić się z innymi wiedzą na któryś ze wspomnianych tematów, lub czujesz się ekspertem w jednej z dziedzin wymienionych poniżej, kierujemy niniejsze zaproszenie właśnie do Ciebie.
SECURE 2019 odbędzie się w dniach 22-23 października w Warszawie. Tematykę konferencji wyznaczać będą trzy główne nurty:
Prezentacje
Poszukujemy osób gotowych do wygłoszenia prezentacji, która porusza przynajmniej jeden z poniższych tematów:
Ważne informacje o prezentacjach
Ważne terminy
Krótkie wystąpienia
Zapraszamy uczestników konferencji SECURE do dzielenia się na gorąco swoimi ideami, pytaniami oraz problemami. Podczas jednego z bloków konferencji zaprosimy do przedstawiania krótkich wystąpień, dotyczących dowolnego tematu związanego z bezpieczeństwem teleinformatycznym.
Ważne informacje o krótkich wystąpieniach
Wielkimi krokami zbliża się publikacja corocznego raportu CERT Polska. Prace redakcyjne i edytorskie idą pełną parą, a w międzyczasie chcemy podzielić się z czytelnikami naszego bloga statystykami z zeszłego roku. Są one pewnym przybliżeniem krajobrazu bezpieczeństwa teleinformatycznego w Polsce, jak również obserwacją pewnych trendów pod względem liczby zarejestrowanych incydentów w podziale na kategorie. Zespół CERT Polska od wielu lat posługuje się klasyfikacją eCSIRT.net (obecnie jej szóstą wersją oznaczoną jako mkVI)1, która dość dobrze precyzuje poszczególne rodzaje incydentów.
W 2018 roku operatorzy z zespołu CERT Polska przyjęli 19439 zgłoszeń, które zostały dokładnie przeanalizowane i odpowiednio zaklasyfikowane. Spośród nich 5675 było podstawą do założenia incydentu. Odnotowaliśmy w sumie 3739 incydentów bezpieczeństwa, czyli średnio ponad 10 rejestrowanych incydentów dziennie. Pozostałe kilkanaście tysięcy zgłoszeń nieprzypisanych do żadnego incydentu to zgłoszenia nieistotne lub automatyczne alerty pochodzące z różnych systemów ostrzegania. W przypadku tych drugich nasze działania polegały najczęściej na zasileniu danymi platformy n62 lub innych, wewnętrznych systemów analitycznych.
W wielu przypadkach jeden incydent jest powiązany z kilkoma zgłoszeniami (np. trzy różne osoby zgłaszają tę samą stronę phishingową).
Poniższa tabela zawiera liczbę obsłużonych incydentów ze szczegółowym podziałem na poszczególne kategorie według klasyfikacji eCSIRT.net.
| Typ incydentu | Liczba incydentów | % |
|---|---|---|
| Obraźliwe i nielegalne treści | 431 | 11,53 |
| Spam | 419 | 11,21 |
| Dyskredytacja, obrażanie | 5 | 0,13 |
| Pornografia dziecięca, przemoc | 0 | 0 |
| Niesklasyfikowane | 7 | 0,19 |
| Złośliwe oprogramowanie | 862 | 23,05 |
| Wirus | 4 | 0,11 |
| Robak sieciowy | 0 | 0 |
| Koń trojański | 117 | 3,13 |
| Oprogramowanie szpiegowskie | 0 | 0 |
| Dialer | 1 | 0,03 |
| Rootkit | 1 | 0,03 |
| Niesklasyfikowane | 739 | 19,76 |
| Gromadzenie informacji | 101 | 2,7 |
| Skanowanie | 80 | 2,14 |
| Podsłuch | 1 | 0,03 |
| Inżynieria społeczna | 7 | 0,19 |
| Niesklasyfikowane | 13 | 0,35 |
| Próby włamań | 153 | 4,09 |
| Wykorzystanie znanych luk systemowych | 30 | 0,8 |
| Próby nieuprawnionego logowania | 37 | 0,99 |
| Wykorzystanie nieznanych luk systemowych | 0 | 0 |
| Niesklasyfikowane | 86 | 2,3 |
| Włamania | 125 | 3,34 |
| Włamanie na konto uprzywilejowane | 11 | 0,29 |
| Włamanie na konto zwykłe | 21 | 0,56 |
| Włamanie do aplikacji | 35 | 0,94 |
| Bot | 4 | 0,11 |
| Niesklasyfikowane | 54 | 1,44 |
| Dostępność zasobów | 49 | 1,31 |
| Atak blokujący serwis (DoS) | 7 | 0,19 |
| Rozproszony atak blokujący serwis (DDoS) | 35 | 0,94 |
| Sabotaż komputerowy | 0 | 0 |
| Przerwa w działaniu usług (niezłośliwe) | 1 | 0,03 |
| Niesklasyfikowane | 6 | 0,16 |
| Atak na bezpieczeństwo informacji | 46 | 1,23 |
| Nieuprawniony dostęp do informacji | 21 | 0,56 |
| Nieuprawniona zmiana informacji | 13 | 0,35 |
| Niesklasyfikowane | 12 | 0,32 |
| Oszustwa komputerowe | 1878 | 50,23 |
| Nieuprawnione wykorzystanie zasobów | 1 | 0,03 |
| Naruszenie praw autorskich | 8 | 0,21 |
| Kradzież tożsamości, podszycie się | 43 | 1,15 |
| Phishing | 1655 | 44,26 |
| Niesklasyfikowane | 171 | 4,57 |
| Podatne usługi | 69 | 1,85 |
| Otwarte serwisy podatne na nadużycia | 14 | 0,37 |
| Niesklasyfikowane | 55 | 1,47 |
| Inne | 25 | 0,67 |
Tabela 1. Incydenty obsłużone przez CERT Polska według typów
W zeszłym roku odnotowaliśmy 17,5% więcej incydentów w stosunku do 2017 roku. Najwięcej zarejestrowanych zdarzeń dotyczyło phishingu, złośliwego oprogramowania oraz spamu. W odniesieniu do statystyk z 2017 roku nastąpiła zmiana na najniższym stopniu podium w tym niechlubnym rankingu, ponieważ wtedy pierwsza trójka kształtowała się następująco: phishing, złośliwe oprogramowanie, włamania komputerowe. Jednak to phishing jest kategorią zdecydowanie dominującą i wyraźnie odstającą od reszty incydentów. Odsetek incydentów phishingowych utrzymał się na podobnym poziomie w porównaniu do 2017 roku, oscylując na poziomie ok. 44%. Najczęściej spotykane scenariusze dotyczyły phishingów na zagraniczne serwisy takie jak Netflix lub PayPal umieszczonych na skompromitowanych, polskich serwerach, jak również phishingów na polskie instytucje (głównie banki), znajdujących się w zagranicznych hostingach. Wiodącym motywem takich ataków było pozyskanie danych uwierzytelniających w celu dostępu do płatnych usług lub kradzieży środków pieniężnych z konta. Wiele wariantów scenariuszy dotyczyło także sprzedaży towarów po bardzo atrakcyjnych cenach w serwisach z ogłoszeniami. Celem było skłonienie użytkowników do skorzystania z fałszywych stron imitujących serwisy z szybkimi płatnościami online.
Strona podszywająca się pod operatora płatności online
W 2018 roku zauważalnie rozwinął się także proceder zakładania fałszywych sklepów internetowych. Porównując z 2017 rokiem, zespół CERT Polska zaobserwował ponad trzykrotny wzrost liczby incydentów związanych z działalnością tak zwanych fake sklepów. Duża w tym zasługa wzrostu świadomości użytkowników sieci, którzy częściej i chętniej zgłaszali nam tego typu oszustwa. Przestępcy starali się pozyskiwać jak największą liczbę ofiar na przykład poprzez pozycjonowanie reklam swoich witryn w popularnych wyszukiwarkach internetowych oraz mediach społecznościowych.
Przykład fałszywego sklepu „oferującego” elektronikę w atrakcyjnej cenie
Druga najpopularniejsza kategoria zdarzeń to wszelkiego rodzaju złośliwe oprogramowanie. W tym przypadku bardzo często zaznaczaliśmy typ incydentu jako „niesklasyfikowane”. Po pierwsze dlatego, że w wielu scenariuszach używane były różne typy oraz rodziny złośliwego oprogramowania, wykorzystujące szerokie spektrum stosowanych metod i technik ataku. Uniemożliwiało to jednoznaczne przypisanie do konkretnej kategorii malware’u. Po drugie bardzo często zgłaszany był do nas również ransomware, który nie posiada osobnej kategorii w klasyfikacji eCSIRT.net (a szkoda!). Pod tym względem klasyfikacja jest jeszcze niedoskonała i pozostaje mieć nadzieję, że w kolejnej iteracji się to zmieni.
Przeważająca większość zgłoszeń, które otrzymaliśmy w związku ze wszystkimi rodzajami złośliwego oprogramowania, dotyczyła ataków na polskich użytkowników. Popularnym scenariuszem ataku pozostały maile z fałszywą fakturą, nakazem zapłaty (lub dopłaty) albo informacją o przesyłce od kuriera, zawierające plik ze skryptem, dokumentem z makrami lub linkiem odsyłającym do strony dystrybuującej złośliwe oprogramowanie (np. malware ukierunkowany na użytkowników bankowości elektronicznej oraz mobilnej).
Mail ze złośliwym załącznikiem pod postacią fałszywej faktury
W tym roku pierwszy raz publikujemy również klasyfikację incydentów obsłużonych przez nasz zespół w podziale na sektory gospodarki. Szczegółowy podział znajduje się w tabeli poniżej. Na pierwszy rzut oka wyraźnie widać bardzo wysoki odsetek incydentów oznaczonych jako Inne (3 z 4 incydentów dotyczyły właśnie tej kategorii podmiotów). Są to głównie zgłoszenia dotyczące osób fizycznych lub podmiotów prywatnych. Na kolejnych miejscach znalazły się incydenty, które dotknęły sektor bankowy oraz sektor publiczny. Tych ostatnich w porównaniu do kategorii Inne było jednak niewiele. Zdajemy sobie sprawę, że przedstawiona klasyfikacja nie jest idealna. Stworzyliśmy ją, zanim zespół CERT Polska, na mocy ustawy o Krajowym Systemie Cyberbezpieczeństwa został wyznaczony na jeden z trzech CSIRTów poziomu krajowego. Teraz, gdy ustawa już obowiązuje, będziemy mogli doprecyzować klasyfikację tak, aby w kolejnych latach jak najlepiej oddawała obraz bezpieczeństwa teleinformatycznego kraju w ujęciu sektorowym.
| Sektor gospodarki | Liczba incydentów | % |
|---|---|---|
| Infrastruktura cyfrowa | 29 | 0,78 |
| Służba zdrowia | 13 | 0,35 |
| Bankowość | 643 | 17,2 |
| Finanse | 62 | 1,66 |
| Energetyka | 20 | 0,53 |
| Transport | 51 | 1,36 |
| Sektor publiczny | 85 | 2,27 |
| Wodociągi | 2 | 0,05 |
| Inne | 2834 | 75,8 |
| Razem | 3739 | 100 |
Tabela 2. Incydenty obsłużone przez CERT Polska według klasyfikacji ze względu na sektor gospodarki
Więcej obserwacji znajdziecie już wkrótce w naszym raporcie rocznym. Zachęcamy do śledzenia bloga CERT Polska oraz naszych profilów w mediach społecznościowych, aby być na bieżąco z doniesieniami dotyczącymi publikacji raportu.
Przez ostatni rok współpracowaliśmy z Hatching.io nad rozwojem projektu Cuckoo Sandbox. Skupiliśmy się głównie na wdrożeniu zaawansowanych mechanizmów analizy pamięci, opracowanych przez nasz zespół w ciągu ostatnich lat. Opublikowanie narzędzia onemon jest ostatnim etapem naszej współpracy. Cieszymy się, że jej wyniki są teraz dostępne dla całego środowiska zajmującego się bezpieczeństwem informacji.
Czytaj więcej
Poniżej przedstawiamy rozwiązania do zadań, które pojawiły się na organizowanym przez CERT Polska CTF-ie organizowanym w ramach Europejskiego Miesiąca Cyberbezpieczeństwa. Przez przeczytaniem zachęcamy do próby samodzielnego zmierzenia się z nimi – zadania są dostępne w portalu https://hack.cert.pl/
Czytaj więcej
Zespół CERT Polska zaobserwował interesującą technikę phishingową zastosowaną wobec użytkowników popularnego polskiego agregatora treści. W sieci zrobiło się również głośno za sprawą pojawienia się nowego narzędzia Modlishka służącego do automatyzacji tego typu ataków. Artykuł opisuje mechanizm ataku oraz przedstawia nasze rekomendacje dla twórców stron internetowych.Czytaj więcej
Analiza bieżących zagrożeń w postaci złośliwego oprogramowania stanowi jedno z najczęstszych wyzwań stojących wobec niemal każdej organizacji zajmującej się cyberbezpieczeństwem. Z roku na rok staje się ona również coraz cięższym orzechem do zgryzienia, na co niewątpliwie wpływ ma rosnąca skala działań podejmowanych przez przestępców i stopień ich zaawansowania. W obliczu tej sytuacji, sprawna wymiana informacji pomiędzy analitykami stanowi kluczowe zagadnienie.Czytaj więcej
